Gmina Zbiorcza Mrzygłód

Gmina powstała na wskutek reformy administracji 23.03.1933 roku. Zmieniono także nazwę przedstawiciela administracji w wiosce – wójta i podwójciego zastąpił sołtys i zastępca. Skład gminy utworzyło 14 miejscowości: Dębna, Dobra Rustykalna, Dobra Szlachecka, Hłomcza, Hołuczków, Liszna, Łodzina, Międzybrodzie, Mrzygłód, Rakowa, Smiemuszowa, Tyrawa Solna, Tyrawa Wołoska i Wola Krecowska. Podczas II wojny świtowe teren gminy rozdzieliła granica między Niemcami (Generalne Gubernatorstwo) oraz ZSRR.  Granica biegła wzdłuż Sanu.

W gminie pozostało pięć miejscowości, w tym część Międzybrodzia. Sytuacja taka trwała dwa lata. Po napaści Niemiec na Związek Radziecki administracja powróciła do pozostałych wiosek, lecz też nie na długo. W latach 1943 – 1944 na tych terenach zaczęła „gospodarzyć” Ukraińska Powstańcza Armia. Mrzygłód czasowo podwoił stan osobowy przez uciekających zza Sanu Polaków. Nadal trwała okupacja niemiecka, przymykająca oko na „bojowe akcje”, czyli moderowanie Polaków przez banderowców.

Administracja gminna ściśle realizowała rozkazy landrata (starosty) Saara. Dotyczyło to szczególnie typowania młodzieży na tzw. Roboty do Reichu oraz chłopaków do tzw. Junaków, wykonujących różne darmowe prace na rzecz okupanta w kraju. Sciśle przestrzegano norm kontyngentów zboża, żywca i mleka. Było to bardzo uciążliwe dla biednej większości ludności w gminie. W restrykcjach i eksterminacji ludności żydowskiej, ściąganiu kontyngentów pomagała administracji policja ukraińska współpracująca z okupantem.

Latem 1944 roku coraz głośniej było słychać odgłosy artylerii ze Wschodu. W pierwszych dniach sierpnia 1944 roku nastąpiło błyskawiczne zajęcie tych terenów przez Armię Sowiecką. Front zatrzymał się na okres około 3 miesięcy na linii Niebieszczany – Pielnia – Długie – Zarszyn – Rymanów.

15.08.1944 roku powołano do życia Zarząd Gminy Mrzygłód, organizowany przez Marcina Dąbrowskiego, stan tymczasowy trwał do 30.01.1945 roku. W tym czasie nastąpiło ukonstytuowanie się administracji gminy. Przewodniczącym został Józef Bodziak, zastępcą Franciszek Stróżowski, członkami: Marian Dąbrowski i Marcin Chutkowski.

Gminę tworzyło 12 wiosek – dwie mniej niż przed II wojną światową. Dobra występowała jako jedna miejscowość, zamieszkała przez jakiś czas jedynie przez 10 rodzin, a Wola Krecowska była nazwą geograficzną. Po wywiezieniu ludności wyznania grecko-katolickiego podczas Akcji Wisła na Ziemie Odzyskane i sowiecką Ukrainę, ludność gminy zmniejszyła się z 8638 osób w 1946 roku do 3402 osób w 1951 roku. Stan gospodarczy gminy po skutkach wojny działalności UPA oddziału Antoniego Żubryda był fatalny – wykonywano jedynie gliniane naczynia garncarskie w Mrzygłodzie. Przedstawiony model administracji trwał do 31.12.1954 roku. Od tego czasu datuje się okres działalności Gromadzkich Rad Narodowych, których na wymienionym terenie powstało dwie – w Mrzygłodzie i Tyrawie Wołoskiej.

Opracowano na podstawie dokumentów „Gmina Zbiorcza Mrzygód”, będących w archiwum miejskim.

Posterunek straży granicznej niemieckiej po stronie miasta, w oddali Olchowce, należące do Związku Radzieckiego, widoczna na moście przegroda.

Posterunek straży granicznej niemieckiej po stronie miasta, w oddali Olchowce, należące do Związku Radzieckiego, widoczna na moście przegroda.

Wszechwładny i apodyktyczny gubernator generalnego gubernatorstwa Frank w Sanoku, po prawej stronie landrat Saar.

Wszechwładny i apodyktyczny gubernator generalnego gubernatorstwa Frank w Sanoku, po prawej stronie landrat Saar. Witani przez ludność ukraińską.

Sanok w okresie międzywojennym. Widzimy most zbombardowany w czasie II wojny światowej, "wiejska" zabudowa osiedla Błonie; pierwsza góra p prawej stronie to Kopacz, za nią gmina Mrzygłód.

Sanok w okresie międzywojennym. Widzimy most zbombardowany w czasie II wojny światowej, „wiejska” zabudowa osiedla Błonie; pierwsza góra p prawej stronie to Kopacz, za nią gmina Mrzygłód.

Pa-Rysz