- Dzieża – urządzenie z klepek, gdzie „miesiło” się ciasto a chleb. Tradycyjnie służyła podczas oczepin (zwyczaj weselny) pani młodej do siedzenia jako symbol, aby młodej parze nigdy nie brakło w życiu chleba.
- Kijanka – wykonane z drewna urządzenie do ręcznego prania odzieży.
- Kobylica – zwana też kobyłką. Urządzenie mocujące przedmiot obrabiany ręcznie z drewna, np. łyżki, kijanki, styliska, itp.
- Pająk – wykonana ze słomy, bibuły przestrzenna ozdoba wieszana u powały, szczególnie w okresie świąt.
- Stylisko – drewniana rękojeść, np. topora lub siekiery.
- Żarna – Urządzenie do mielenia ziarna na mąkę, kaszę, śrutę, w zależności od ustawienia od siebie odległości kamieni młyńskich. W czasie okupacji, praca na żarnach była zabroniona, jednak zboże mielono z zachowaniem wszelkich środków ostrożności.
- Cep – urządzenie do ręcznego młócenia zboża, składające się z bijaka, dzierżaka i kapicy. Nieodzowny do młócenia słomy, służącej do pokrycia strzechy.
- Kiczka – wiązka słomy do poszywania (krycia) połaci (powierzchni dachu).
- Kalenica – pokrycie dachu w szczytowej jego partii.
- Koźliny – (koźlarze) – drągi zbijane na „krzyż”, osadzane na kalenicy, zabezpieczającej ją.
- Szragi – dwie pary drągów zbitych „na krzyż”, rozstawionych w odpowiedniej szerokości, złączonych listwami, służące do mocowanie piłowanego drewna.
- Tara – drewniana karbowana deska do prania ręcznego.
- Zwarnik – „zwarka” – wykonany z klepek pojemnik do prania odzieży lnianej. Używano do tego popiołu z drzewa liściastego oraz wody. Reakcja chemiczna (węglany sodu i potasu), zmiękczały i wybielały odzież. Wykonywano to zawsze w sobotę, przy okazji pieczenia chleba, gdzie palono w piecu drewnem liściastym, ponieważ popiół z drewna iglastego zawiera związki smolne i brudziłby odzież.
- Hamak – urządzenie znane, ale dawniej służące szczególnie w polu, gdzie dziecko mogło bezpiecznie przebywać niedaleko pracujących rodziców.
- Międlica i cierlica – podobne urządzenia „jakby gilotyny” drewniane z jednym lub dwoma szczelinami, służące do łamania słomy lnianej, celem uzyskania przędzy.
- Motowidło – urządzenie do nawijania nici lnianych lub przędzy z runa owczego przeznaczonej do tkania.
- Kołowrotek – podobnie jak wyżej, urządzenie do nawijania nici.
- Przysiadka – urządzenie do ręcznego formowania nici z przędzy i nawijania na motek; na części przyrządu po prostu się siedziało, stąd nazwa.
- Piesek – wykonany z deseczki ustawiony pod skosem na parze nóżek do ściągania wysokich butów (tzw. oficerek).
- Prawidła – drewniane kliny do utrzymywania skórzanych cholewek wysokich butów przed deformacją.
- Cebrzyk – okrągłe urządzanie drewniane z klepek, służące do prania, ale także kąpania i mycia.
- Balia – blaszane urządzenie, służące także do mycia lub kąpania.
- Niecka – Z pnia drewna wydrążone urządzenie do wyrabiania ciasta na kluski, makaron, a także do kąpania dzieci.
- Kociuba – przedmiot do wygartywania węgla z pieca piekarniczego przed pieczeniem chleba.
- Zagata (lub zahata) – ogrodzone lub odeskowane pomieszczenie przy ścianach domów do ocieplania części mieszkalnej, ale też i obory. Ocieplano grabionymi w lesie liśćmi drzewa bukowego. Liście przewożono wozami drabiniastymi późną jesienią z lasu.
- Młynek – często zwany wialnią; urządzenie służyło do mechanicznego oddzielania ziarna od plew; było poruszane ręcznie, a później niekiedy kieratem konnym.
- Kierat – urządzenie mechaniczne (przekładnie, przegubowy napęd), napędzane siłą pociągową pary koni rozstawionych przy dyszlach w kole o 180 stopni. Służyło do napędu maszyn, młócenia zboża, sieczkarni i wialni.
- Sąsiek – duża skrzynia podwójnie lub potrójnie dzielona do przechowywania ziarna, czasem nazwa pomieszczenia, gdzie składowano niewymłócone zboże.
- Druciak – gliniany garnek, zabezpieczony jakby siatką drutu przed rozbiciem. Drutowaniem trudnili się wędrowni Cyganie.
- Siwak – garnek gliniany o siwym kolorze, uzyskiwało się sposobem wypalania (w ostatniej fazie wypalania domykano dopływ powietrza do pieca).
- Dwojaczki – ręcznie gliną złączone przed wypaleniem dwa małe gliniane garnki z uchwytem, służące do wynoszenia jedzenia w pole.
- Stępka (stępa) – wydrążone z drewna urządzenie (wysokość około 1m), wraz ze stęporem służyło do obtłukiwania łupin kaszy jaglanej.
- Słomianki – ze słomy plecione kalosze zakładane na buty do chodzenia po dużym śniegu lub błocie.
- Kamionka – kamienne urządzenie do przechowywania oleju lnianego. Zapewniało ochronę przed dostaniem się światła słonecznego.
- Gąsior – szklany antał w plecionym z wikliny koszu do wina lub okowity.
- Koromysło – nosidło zakładane na ramiona do noszenia dwóch wiaderek wody.
- Magielnica (zwana także karbownicą) – służy do karbowania (rozprasowywania karbów) odzieży, a szczególnie pościeli po praniu.
- Cedzak – drewniana okrągła deseczka z otworami i rękojeścią, służąca do odcedzania wody z gotowanych ziemniaków.
- Makatka – zadrukowana scena rodzajowa na płótnie, ręcznie kolorowo wyszywana przez dziewczynę, służąca do ozdabiania ścian, szczególnie w kuchni.
- Bradrura (badrura) – pomieszczenie w piecu zamykane pokrywą, spełniające rolę, którą obecnie spełnia piekarnik.
- Pionier – nazwa pierwszego polskiego radia po II wojnie światowej. Odbiorniki wykonywane były w obudowie drewnianej lub ebonitowej. Ze względu na brak prądu, ich działanie było uzależnione od podłączenia do baterii i ogniwa.
- Kołyska (bujanka) – z deseczek lub wikliny podwieszane na sznurach u powały urządzenie, służące do usypiania (spania) niemowlaków.
- Kołyska na biegunach – nieodzowne urządzenie wykonane z drzewa, często malowana służąca do usypiania (i spania) dzieci.
- Cieżnica – u nas znana bardziej jako maślniczka, wykonany z klepek drewniane urządzenie do „ubijania” masła.
- Szlabanek – zwany też babmetlem – kanapa rozsuwalna służąca dawniej także do spania.
- Maźnica – pojemnik na przechowywania smaru do smarowania osi wozów konnych. Dawniej osie były drewniane, a smar to gęsta konsystencja ropy naftowej.
- Kołtweka (zwana u nas montewką) – przyrząd wykonany z drzewa jodłowego, uzyskany z choinki świątecznej. Dawniej choinka to wyłącznie młode drzewko jodłowe.
- Baba – część pozioma komina (na strychu), zmniejszająca ciąg (cug), z paleniska kuchni lub pieca chlebowego.
- Zapiecek – przestrzeń za piecem chlebowym na wysokości około 1m, wykorzystywany dawniej jako miejsce do spania babć i wnuczków.
- Opałka – duży pojemnik pleciony z pasów łyka leszczynowego lub łozy, służący do przechowywania sieczki, ale też służące jako kołyska dla dzieci.
- Koszałka – podobnie wyrabiany pojemnik, choć mniejszy, dodatkowo wzmocniony pałąkiem, służący do ręcznego siania zboża. W Wielką Sobotę używana także jako koszyk do święcenia pokarmów – dawniej święcono niemal wszystko, co było przygotowywane na święta.
- Wóz chłopski – składał się z różnych części, zależnie od ich przeznaczenia i rodzaju transportu towarów i płodów rolnych:
- kłonica
- dyszel
- waga
- obertyl
- spodniarka
- wasążek
- półwasąg
- literki
- pawąz
- zakręta
- hamulec (łańcuch)
- gnojnice
- skręt
- orczyk
- cybanty
- podkulka
- luśnia
- drabina
- sprycha
- bukszo
- piasta
- rafa
- ośnice (śnice)
- rozwora
- telega przednia
- telega tylna
- przyczułek
- zatylnik
- szynkiel.
- Elementy uprzęży konnej:
- naszelnik
- podkład
- homonto
- pas grzbietowy
- popręg
- pasy parciane
- łańcuszki lub postronki
- kantar
- uzda
- wędzidło
- lice (lejce)
- podogonie
- poszory
- uszka.
- Dawny piec chlebowy z kuchnią składał się z takich elementów jak:
- trzon
- czeluść chlebowa
- zapiecek
- przypiecek
- nalepa
- palenisko
- ruszt
- popielnik
- drzwiczki
- fajerki
- szufryga
- wnęka
- haczyk
- kociołek
- łopata
- kociuba
- kapa
- blacha
- komin z babą (baba to jest pozioma część komina na strychu).
- Piec kurny lub półkurny – elementy:
- woźnica – dymnik
- nasada
- sagan
- zatyczka
- dynarki (trójnóg)
- półkomin
- kocioł
- palenisko
- trzon
- kociuba
- łopata.
- Pług składał się z:
- czepigi
- rączki
- grządziel
- grzebień
- nosek
- trzusło
- lemiesz
- odkładnica
- koleczka
- włuka
- cybant.
autor: Pa-Rysz